Dod yn Aelod TP

Beth yw Tribiwnlysoedd Prisio?

Corff a Noddir gan Lywodraeth Cymru yw Tribiwnlys Prisio Cymru (TPC) sy'n delio ag apeliadau yn erbyn Ardrethi Annomestig, Dreth Gyngor ac Ardrethi Draenio. Er bod yr arian i redeg y Tribiwnlys yn dod o Lywodraeth Cymru, nid yw'r Tribiwnlys yn rhan o Lywodraeth Cymru. Mae'n sefyll ar ei ben ei hun fel tribiwnlys annibynnol gyda'i staff ei hun, sydd ddim yn weision sifil. Cyflogir y staff yn uniongyrchol gan y Tribiwnlys.

Mae'r apeliadau y mae TPC yn eu clywed yn apeliadau yn erbyn rhai camau a phenderfyniadau a wneir gan:

  • y Swyddog Prisio (SP) [sy'n gyfrifol am lunio a chynnal y Rhestr Ardrethu];

  • y Swyddog Rhestru (SR) [sy'n gyfrifol am lunio a chynnal Rhestr Brisio'r Dreth Gyngor]; ac

  • yr Awdurdod Bilio (AB) [sy'n cyhoeddi galwadau i bobl sy'n atebol am Ardrethi a'r Dreth Gyngor].

Mae TPC yn gwbl annibynnol o'r holl bartïon uchod.

Aelodau TPC yw'r bobl sy'n clywed ac yn penderfynu ar yr achosion. Pobl leol ydynt sy'n wirfoddolwyr. Nid oes angen cymwysterau ffurfiol er mwyn bod yn aelod. Mae'r Tribiwnlys yn ceisio penodi ystod o unigolion â chefndiroedd, profiadau a chymwysterau gwahanol. Mae pob aelod yn cael ei hyfforddi'n rheolaidd mewn materion tribiwnlys prisio. Mae'n ofynnol i aelodau ymgymryd â'r hyfforddiant hwn. Os na wnânt hynny, cânt eu hatal rhag eistedd. Mae aelodau fel arfer yn eistedd fel panel o dri aelod, ac fe'u cefnogir a'u cynghori ar bwyntiau cyfraith a gweithdrefn fel bo angen gan glerc, sy'n gyflogai cyflogedig i'r Tribiwnlys.

Mae'r Tribiwnlys yn darparu gwasanaeth am ddim, felly ni all ddyfarnu costau yn erbyn y partïon mewn apêl. Rhaid i bartïon dalu eu costau eu hunain wrth wneud apêl ac wrth fynd i wrandawiad tribiwnlys. Mae'r Tribiwnlys yn eistedd mewn gwahanol leoliadau ledled Cymru. Cynhelir nifer cynyddol o wrandawiadau gan ddefnyddio technoleg fideo dros y rhyngrwyd.

Beth mae'r Tribiwnlys Prisio yn ei wneud?

Fel rheol mae tri aelod o'r Tribiwnlys yn eistedd mewn gwrandawiad [er y gall dau aelod wrando ar apêl os yw'r partïon sy'n bresennol yn cytuno]. Mae'r panel yn penderfynu ar apeliadau yn erbyn prisiadau eiddo am Ardrethu neu Dreth Gyngor yn ogystal ag atebolrwydd pobl am drethi lleol a materion cysylltiedig eraill. Gall y rhain gynnwys, er enghraifft, apeliadau am werth uned ddiwydiannol fach neu res o siopau, bandio byngalo bach, neu gymhwysedd unigolyn i gael gostyngiadau personol. Nid yw'n ystyried cwestiynau sy'n ymwneud â lefel y dreth na hawl rhywun i fudd-daliadau neu faterion cyfrif bilio.

Sut mae rhywun yn dod yn aelod o'r Tribiwnlys?

Mae'r Tribiwnlys yn adolygu ei aelodaeth yn rheolaidd ac ar hyn o bryd mae'n gwneud penodiadau newydd ddwywaith y flwyddyn (ar 1 Ebrill a 1 Hydref). Os oes angen penodiadau newydd neu ailbenodiadau, bydd y Tribiwnlys yn cynnal Paneli Penodi i ystyried ceisiadau newydd a cheisiadau adnewyddu. Gwneir y ceisiadau hyn yn ysgrifenedig ar ffurflen safonol y Tribiwnlys. Gellir penodi ymgeiswyr ar sail y cais hwn yn unig; er ei bod yn arferol cynnal cyfweliad ychwanegol byr ar gyfer ymgeiswyr newydd.

Mae'r gyfraith yn gwahardd rhai pobl rhag dod yn aelodau tribiwnlys. Mae'r rhain yn cynnwys methdalwyr heb eu rhyddhau ac unigolion sydd wedi derbyn dedfryd o dri mis neu fwy yn y carchar yn ystod y pum mlynedd diwethaf (hyd yn oed os yw hyn wedi'i atal).

Y rhinweddau allweddol sy'n ofynnol gan aelodau yw tegwch, gwrthrychedd, synnwyr cyffredin a'r gallu i gymhathu ffeithiau yn hawdd.

Nid yw cynghorwyr etholedig awdurdodau lleol sy'n cyhoeddi biliau Treth a Chyfraddau Cyngor yn cael eu gwahardd rhag dod yn aelod o'r Tribiwnlys. Er hynny, ni fyddent yn cael eu hystyried yn ddiduedd pe byddent yn eistedd ar wrandawiadau apêl sy'n gysylltiedig â'u hardal awdurdod lleol. Yn unol â hynny, gofynnir i ymgeiswyr a ydyn nhw'n aelodau cyngor awdurdod lleol. Os ydyn nhw, ac maen nhw'n cael eu gwneud yn aelod o'r Tribiwnlys, ni fyddan nhw yn eistedd ar apeliadau sy'n ymwneud ag eiddo yn ardal eu hawdurdod lleol.

Pa mor hir y gall person fod yn aelod o’r Tribiwnlys

Ers 2017, penodir person yn aelod Tribiwnlys am gyfnod penodol o bum mlynedd. Gellir adnewyddu hyn unwaith am gyfnod arall o bum mlynedd. Ar ôl i berson wasanaethu cyfanswm o 10 mlynedd, ni ellir ei benodi i'r Tribiwnlys eto. Fodd bynnag, gellir dileu aelodau tribiwnlys ganol tymor trwy gyfarwyddyd a roddir gan Weinidogion Cymru i Banel Penodiadau Tribiwnlys (ar ôl ymgynghori'n briodol â'r panel). Hyd yn hyn, nid yw'r p?er hwn wedi cael ei arfer gan Weinidogion Cymru.

Yr hyn a ddisgwylir gan aelod Tribiwnlys?

Ar adegau prysur gellir gofyn i aelodau eistedd unwaith neu ddwywaith y mis. Ar adegau tawel gallai hyn fod unwaith bob cwpl o fisoedd. Gall llwyth gwaith y Tribiwnlys amrywio oherwydd cylchoedd sy'n berthnasol i ailbrisio eiddo at ddibenion y Dreth Gyngor ac Ardrethu . Mae'n ofynnol i ymgeiswyr ymrwymo y byddant yn eistedd o leiaf unwaith y mis. Fodd bynnag, mae'r lefel weithredol bresennol yn rhedeg yn agosach at unwaith bob deufis. Disgwylir i gyfarfod tribiwnlys redeg rhwng 10:30am a 4:00pm gydag egwyl i ginio. Fodd bynnag, bydd mwyafrif y cyfarfodydd yn gorffen cyn 4:00 yr hwyr. Serch hynny mae'n rhaid i aelodau sicrhau eu bod yn gallu ymrwymo i neilltuo'r diwrnod cyfan i wrandawiad pryd bynnag maen nhw'n eistedd. Yn ogystal ag eisteddiadau, mae'n ofynnol i aelodau fynychu o leiaf un digwyddiad hyfforddi pob blwyddyn.

Mae datganiad ymgymeriad yr aelod yn rhan o'r ffurflen gais safonol. Rhaid i ymgeiswyr fod yn ymwybodol o'r hyn y maent yn ymrwymo i'w wneud pan fyddant yn ymgeisio i ddod yn aelod.

Ydy aelodau'r Tribiwnlys yn cael eu talu?

Nac ydynt. Mae aelodaeth yn wirfoddol ac mae'r swyddi'n ddi-dâl. Fodd bynnag, mae gan aelodau hawl i adennill eu treuliau trafnidiaeth gyhoeddus neu gost eu teithio wrth ddefnyddio cerbyd modur preifat (50.5c y filltir ar gyfer car ar hyn o bryd). Gellir adennill gwir gost y prydau bwyd a gymerir pan fyddant ar fusnes tribiwnlys (hyd at lefelau penodol, fel y manylir ym mholisi treuliau aelodau'r Tribiwnlys, a gyhoeddir adeg y penodi). Gall aelodau sydd wedi ysgwyddo colled ariannol wirioneddol o ganlyniad i roi sylw i fusnes tribiwnlys hefyd adennill swm sy'n hafal i'r golled (hyd at lefelau penodol). Mae hyn ar gyfer pobl sydd wedi dioddef gostyngiadau mewn cyflog, tâl neu incwm mewn perthynas â'r oriau a dreuliwyd ar fusnes tribiwnlys. Efallai fod aelod wedi ysgwyddo gwariant ariannol personol angenrheidiol er mwyn rhoi sylw i fusnes y tribiwnlys (megis talu gwarchodwr plant cofrestredig, na fyddai wedi cael ei ddefnyddio pe na fyddai'r aelod wedi bod ar fusnes tribiwnlys).

Beth yw'r cam nesaf os ydwyf yn dymuno dod yn aelod?

Lawrlwythwch ein Ffurflen Ymholiad Aelodaeth a'i llenwi a'i dychwelyd, naill ai drwy e-bost neu'r post gan ddefnyddio'r manylion a ddarperir ar ein tudalen Cysylltu â Ni. Fel arfer ystyrir ceisiadau o fewn mis neu ddau o dderbyn. Dalier sylw fod ceisiadau fel arfer yn cael eu hystyried o fewn mis neu ddau o'u derbyn, a byddwn yn cysylltu â chi eto yn fuan ar ôl hynny. Os byddwch yn llwyddiannus, bydd eich apwyntiad yn dechrau'n ffurfiol ar y 1 Ebrill neu'r 1 Hydref dilynol, p'un bynnag yw'r dyddiad agosaf. Ar ôl cyfarfod rhagarweiniol gyda'n huwch glercod, byddwch wedyn yn eistedd fel sylwedydd mewn nifer o wrandawiadau tribiwnlysoedd cyn cael eich galw i eistedd fel aelod llawn o'r panel gwneud penderfyniadau. Fel y nodwyd yn gynharach, cynghorir pob panel gan glerc proffesiynol; a darperir hyfforddiant parhaus i holl aelodau'r tribiwnlysoedd o leiaf unwaith y flwyddyn.